Aztekowie stworzyli największe imperium Mezoameryki. Podbili i uzależnili od siebie sąsiednie plemiona. Stolica ich państwa była jednym z największych miast ówczesnego świata – źródła historyczne nie precyzują dokładnej liczby mieszkańców Tenochtitlanu, ale szacuje się, iż było ich około 200 000!
Stolica Mexików została wybudowana na środku olbrzymiego jeziora, na wysokości 2239m n.p.m.
Jak to się stało, że 13. sierpnia 1521 roku niemalże z dnia na dzień upadło miasto, a wraz z nim cała kultura Azteków? Historycy doszukują się przyczyn upadku w trzech wymiarach: psychologicznym, ekonomicznym oraz strategiczno-zbrojeniowym.
Hernán Cortés po raz pierwszy ze swoim wojskiem zawitał do Tenochtitlan 8. listopada 1519 roku. Ówczesny władca Azteków: Montezuma II przyjął go uroczyście i z należytym szacunkiem. Moctezuma II był pewien, że Cortés był długo wyczekiwanym bogiem, tym bardziej, że w tym czasie pojawiły się wszystkie znaki wskazane w przepowiedniach…
Hiszpanie zadomowili się w mieście Azteków, ale konflikty z tubylcami narastały z każdym miesiącem. Jak wiemy, Aztekowie byli cywilizacją słynącą z terroryzowania podległych ludów oraz ze składania naprawdę krwawych ofiar.
Na skutek plotek o planowanym ataku Mexików, Cortés postanowił ukraść złoto Montezumy i uciec pod osłoną nocy 30. czerwca 1520 roku. Jednak Aztekowie dogonili uciekinierów i otoczyli ich morzem wojowników. 100 000 Indian rozgromiło 400-osobowy oddział Hiszpanów wspierany przez 3000 sprzymierzonych tubylców. Szacuje się, że po stronie Cortesa zginęło wówczas około 600 Hiszpanów, 900 walczących u ich boku Tlaskalteków, a sam przywódca ledwo uszedł z życiem. Tej nocy 90% skarbów Montezumy zaginęło w lagunie, dlatego nazwano ją potem Smutną Nocą (La Noche Triste). Z tą historią wiąże się również legenda o pojawieniu się świętego Santiago, który miał wspierać wojowników podczas walki. Z tej okazji co roku wykonuje się tradycyjny taniec Tastoanów upamiętniający to wydarzenie.
Psychologiczne przyczyny upadku Tenochtitlanu
Nagła śmierć władcy (na skutek ran spowodowanych obrzuceniem kamieniami i strzałami, bądź też, jak podają źródła azteckie, wskutek uduszenia Montezumy II i jego dworu) jak i jego następcy – Cuitláhuaca (zmarł na ospę wkrótce po nominacji) nie wpłynęły dobrze na nastroje Azteków, ponieważ osoba piastująca stanowisko tlatoani (co wśród ludów Nahua oznaczało władcę) była dla nich bardzo ważna. Niestabilność władzy była dużym obciążeniem dla mieszkańców Tenochtitlan.
Ekonomia Azteków
Podstawę ekonomii Mexików stanowiły: rolnictwo, podatki otrzymywane od podległych plemion i handel. System podatkowy, jaki Aztekowie nakładali na podbijane ludy, był kluczowym czynnikiem, z powodu którego decydowały się one zawrzeć przymierze z Cortesem i walczyć u boku Hiszpanów. Jednym z lokalnych plemion, które zdecydowało się zbrojnie przeciwstawić ciemiężcy byli Totonakowie.
Strategiczno-zbrojeniowy wymiar upadku imperium Mexików
Cortés wiedział, że Aztekowie wybudowali akwedukty doprowadzające wodę pitną do Tenochtitlan, które były dla miasta jedynym źródłem wody. Dlatego najpierw odciął on Aztekom dostęp do wody. Potem podzielił swoje wojsko i tysiące sprzymierzonych Indian na trzy grupy. Każda z nich zablokowała po jednej z głównych alei, będących jedynymi drogami prowadzącymi na stały ląd. Następnie otoczył Tenochtitlan trzynastoma żaglowcami…
Aztekowie nie mieli szans: w walce dysponowali jedynie drewnianymi maczetami wykończonymi ostrzem z krzemienia (macanas), dzidami, strzałami i procami. Hiszpanie natomiast walczyli na koniach i do tego posiadali broń palną…
Konie zostały przywiezione do Meksyku dopiero z Europy, cywilizacje prekolumbijskie nie znały zwierząt pociągowych!
Po zdobyciu stolicy Azteków Hiszpanie wyburzyli całe miasto i na jego gruzach zbudowali dzisiejsze Miasto Meksyk. Odtąd jezioro było zaśmiecane i z roku na rok woda coraz bardziej śmierdziała. Z upływem czasu mieszkańców miasta zaczęły nękać powodzie. Po tym jak w 1662 roku w jednej z nich zginęło 30 000 ludzi, Hiszpanie postanowili całkowicie wysuszyć jezioro, aby nie doprowadzać do kolejnych kataklizmów…
